Reçel Kavanozu
REÇEL KAVANOZU Pencereden gelen ışık bütün parlaklığıyla koyu renk perdelere rest çekiyor, göz kırpışları andıran parlak ışınları, girebileceği her huzmeden süzülüyordu. Odamın duvarına yansıyan vişne ağacının gölgesi, öğleye kadar beni yalnız bırakmayacağını göstermek için gittikçe koyulaşıyordu. Masamın üstünde duran kitaplarım, tavana doğru iki yüzü de açık duracak şekilde avuçlarını göğe kaldırıp dileyen çocuklar kadar temizdiler. Kalemlerim ağızları açık unutulduğundan kelimesiz kalmışlardı adeta. Akşamdan yakmış olduğum şeftali kokulu mum sönmüş, eriyen tarafları dün esen kasvetli rüzgârın kükreyişlerinin izini almıştı. Oturduğum koltuktan doğruldum. Üzerime giydiğim mürdüm rengindeki elbisenin kırış kırış olan pililerini sanki düzeleceklermiş gibi ellerimle çırptım. Yüzüm akşamdan kalan gözyaşlarımla iyice sertleşmiş, kurumuştu. Ev bomboş olmasına rağmen sanki birini uyandırmaktan çekinircesine ürkek adımlarla banyoya doğru gittim. Yüzüme baktım, yorgundu gözlerim. Geceyle teselli bulup uyumaya çalışırken geceyi uyutmuştum yakarışlarımla. Sonra da sabahın koynuna bırakmıştım kendi ellerimle onu. Dün akşam, gecenin de gözyaşlarının olduğunu fark ettim. Yıldızların, gecenin koyu mavi yanağından tek tek süzülüşünü izledim. Birden daldığım bu derin hülyadan irkilerek çıkıyorum. Kendime kızıyorum sonra, kitaplığımda duran çerçeveyi düşürmüşüm. Geri kaldırmaya gönlüm el vermiyor. Huzursuzca kıvranıyorum odamda. Sanki iznim yokmuş gibi dışarı çıkmaya, dört duvar arasında dolanıyorum. Birazdan kendime geliyorum. Birkaç güvercin konuyor penceremin beyaz pervazına. Ürkütmeden bakayım derken, onları da kaçırıyorum. Ah..! Ne çok şey kaçırmışım meğer şu geçen seneler boyunca. Kalbim tüm odaları boş olan bir misafirhane ve ben o boş odalarda bir tanıdık yüz bulmak umuduyla, çaresizce geziniyorum. Bağırıyorum, adını haykırıyorum herkesin, “Kimse yok mu?” diyorum. Ve beklemekten yorulup kapılarını açık bırakıyorum, belki gelen olur diye. Açık kapılarıyla kalbim; oracıkta kurumaya yüz tutmuş bir çiçek gibi tek bir ses arıyor tanıdık gelen kulağa. Şimdilerde insanlar gidiyor, göçüyor yüreğimden. Ne çok hoşçakal biriktirdim içimde. Ne çok vedanın ucu dokundu… Derme çatma bir kulübeyim, bekliyorum oracıkta. Kitaplarımı yerine yerleştiriyorum. Halımın üstünde sürünen eflatun renkli yorganımı katlıyorum. Mutfağa doğru gidiyorum. Bir haftadır doğru dürüst bir şey yemedim. Saatlerce gibi gelen dakikalar boyu hissiz gözlerle bakıyorum fırının yağlı kapağından yansıyan içler acısı halime. Annem de beni bırakıp gittiğinden beri pencereleri açmaya cesaret edememiş, temiz havanın ciğerlerimi doldurmasına izin vermemiştim. Annem. Elim titriyor. Bir cezve çıkartıp kendime kahve yapıyorum. Suyun kaynayan sesi mutfağın o cansız havasını birden unutturuyor. Oyalanacak bir şeyler arıyorum. Saçlarımın kahverengi buklelerini tel tokamla tutturuyorum. Gökyüzünün grileşen kasvetli havası, güneş ışığının değdiği yerleri gölgeli battaniyesiyle yavaşça kapatmaya başlıyor. Kahvemi ucu kırık eski bir fincana dolduruyorum. Birkaç yudum alıp bırakıyorum. Şeker koymayı unutmuşum tadı çok acı. Yine de bitiriyorum. Dolabı açıp yiyecek bir şeyler bakınıyorum. Dalgınca sanki bu dünyaya ait değilmişim gibi öylece kalıyorum. Sonra dolabın en arkasında beni bu hissiz, bu acınası halimden kurtaran bir şey görüyorum. Küçük cam bir kavanoz. Sanki kurtarılması gereken bir kazazedeymiş gibi hızlıca onu dolabın en arkasından alıyorum. Kavanozun benekli kapağında adım yazıyor. Annemin yazısı. Uzun bir süre donakalıyorum. Hatırlıyorum; her yaz annemle kışa hazırlık yapardık. Bir sürü meyve toplardık bahçemizden, sonra da kaynatırdık. Aklıma kahkahalarımızın mazide kalmış tınısı geliyor. Kendi kendime gülümsüyorum. Sonra kavanozun kapağını anneme son kez veda ediyormuş gibi dikkatle açıyorum. Vişne reçelinin keskin kokusu tüm mutfağa yayılıyor. Ve mutfak baştan aşağı annem kokuyor. Annemin gülüşü kokuyor her yer. Annemin sesi sarmalıyor etrafı. Gözlerim kalan son yaşlarını annemin kokusuna veriyor. Birazdan kapı çalacakmış ve gelecekmiş gibi sessizce bekliyorum. Uzun bir süre sonra kendimi bu tepetaklak olmuş halimden kurtarmak için ayağa kalkıyorum. Reçel kavanozunu şimdilik unutulması gereken bir anıymış gibi eski yerine kaldırıyorum. Üzerimdeki mürdüm rengi annemin elbisesi gözyaşlarımı, teselli etmek için eteklerinde biriktiriyor. Keşke ben de diyorum, mutluluklarımı aynı annem gibi kavanoz kavanoz biriktirsem sonra saklasam… Hani lazım olursa kullanabilsem, keşke diyorum… Keşkeler biriktiriyorum içimde. Odama gidiyorum. Kimse aramıyor, kimse çalmıyor kapımı. Kimse sormuyor iyi olup olmadığımı. Ve ben bu yalnız, bu histerik halimle kitaplığımda düşmüş olan çerçeveyi düzeltiyorum. Annem fotoğraftan gülümsüyor bana, ben de ona gülüşlerimden en güzelini ikram ediyorum. Hiç geçmeyecek sandığım günlerin geçişini izliyorum… Hava kararıyor Güneş, ışığını aya bırakıyor Gök, mavisini denize Lakin bırakamıyor insan sevgisini Başka bir insana.
Kasım Kütüphanesi
Çile Necip Fazıl Kısakürek Kaldırımlar 1 “Ne sabahı göreyim, ne sabah görüneyim; Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları! Islak bir yorgan gibi, sımsıkı görüneyim; Örtün, üstüme örtün, serin karanlıkları” Özet Çile hepimizin hayatında olan bir kelime. Bazen gözyaşlarımızın sebebi, düşlerimizin nedeni, bazen ise bizim kaçtığımız bir haberci. Küçüğünden büyüğüne, fark ettiklerimizden fark edemediklerimize, bir çok konuyu ele alıp kelimelerle mısralarına döken Necip Fazıl’ın şaheserlerinden bir tanesi. Çile kitabı Necip Fazıl’ın şairlik döneminden ulaşan bir çok şiirini bulundurmaktadır. İnsanların iç dünyasını, kendi düşüncelerini ve isteklerini, sosyo-ekonomik yaşantıların etkisini, bizim fark edip ama aslında dile getiremediğimiz bir çok şeyi anlatır. İnceleme Açıkçası düşünmeden edemiyorum. Ne zaman Necip Fazıl’ı okusam kendimi ya kelimelerin içinde kaybolmuş ya da kağıtları karıştırırken buluyorum. “Keşke bitmeseydi” dediğim kitaplardan bir tanesi. Aslında bu kitap daha uzun bir yorum değerinde ama ben çok uzun tutmayacağım. Bu değeri sizin keşfetmenizi istiyorum. Ben bu kitaba bir göz olarak bakıyorum. İnsanın içinde hep var olan göz. Onunla beraber bir yolculuğa çıkıyoruz. Sanırım bazı şeyleri görebilmek için ikiden fazla göze ihtiyacımız oluyor. Bazen bir yaprağın düşüşünü, bir araba tekerinin patlamasını ve bize anlatmaya çalıştıklarını bu gözle fark edebileceğimize inanıyorum. Bizim zannettiğimiz küçükler bazen hiç bilemeyeceğimiz bir anahtara gebe olabilir. Yusuf ile Züleyha Nazan Bekiroğlu “Sadece, Rabbim sen en iyisini bilirsin, dedi. Sen en iyisini bilirsin ve böyle olduysa, böyle olması gerekiyor demektir. Sana teslimim.” Özet Güzelliğin ve iffetin sembolü, Yakub’un biricik Yusuf’unun perspektifinden onlarca kez duyduğumuz o hikayeyi bu sefer de güzelliğin ve arzunun sembolü Züleyha’nın duygularıyla birlikte okuyoruz. Kurdun, kuyunun, aynanın sözcüklerine kadar her detayıyla ve kalemiyle insanı içine çeken bu hikaye, Yusuf’un gördüğü sırlı bir rüya ile başlar. Kardeş kıskançlığı ve ihanet, iftira ve esaret, sabır ve sultanlık, rüyalar ve sırlarla dolu bu Kur’an-ı Kerim’den kıssa, nefsine sahip çıkamayıp imtihanını geçemeyen bir kalple, iftiraya uğradığında bile sabredip Rabbine sığınan bir kalbin farkını anlatır. İnceleme Duyarak büyüdüğümüz, Kuran’dan bir kıssa olan bu hikayenin romanlaşmış hali beni içerdiği sırlı sözlerle çok etkilemişti. Ne kadarı gerçek, ne kadarı kurgu? Kurgu olan kısımları hikayenin aslından bir şey çalar mı, yoksa tefsir gibi ekler mi? Kuyunun, kurdun dile gelmesi, hikayeye Züleyha’nın bakış açısıyla bakmak, Yusuf’un masumiyetini detaylı okumak hikayenin mesajını anlamaya yardım etmez mi? Zaten Kuran’daki kıssaların amacı da küfürle insanın ezelden gelen savaşında insana kılavuzluk yapmak değil midir? “Sarsılıyor kalbim yedi yerinden, bunca sarsıntıyı ben kazasız belasız nasıl geçeyim?” Gurur ve Önyargı Jane Austen “Nasıl da küçük düşürücü..! Âşık olsaydım bundan daha sefil bir körlük içinde olamazdım. Ama aptalca hatam aşk değil gurur oldu. Daha tanışır tanışmaz birinin tercihi olmaktan hoşlandım, öteki tarafından ihmal edildiğime gücendim; her ikisi hakkında da önyargılı ve cahilce davrandım, aklı bir kenara bıraktım. Meğer bu ana kadar kendimi tanımıyormuşum.” Özet İngiltere’de 19. yüzyılın başına geri dönüyoruz. Bu dönemde, bir kadının ayakta kalabilmesi genellikle zengin bir aileye mensup olmasını veya kendine zengin bir eş bulmasını gerektiriyordu. Bayan Bennet, bekar beş genç kızın maddi gelecekleriyle başa çıkma endişesi içindeyken, Meryton kasabasına iki varlıklı beyefendinin geldiğini duyduğunda hemen planlarını yapar. Cana yakın Bay Bingley, hemen en büyük Bennet kızı Jane’e ilgi gösterirken, gururlu Bay Darcy ise ilk bakışta ikinci büyük Bennet kızı olan inatçı Elizabeth ile çatışmaya başlar. Darcy ve Elizabeth arasındaki gurur ve ekonomik statüye dair önyargılar sürekli bir çatışmaya neden olur, ancak onları değiştirecek daha büyük bir güç vardır. “Gurur ve Önyargı,” sadece basit bir aşk romanı olmanın ötesinde, günümüzde yaşadığımız toplumsal sınırlamaları derin karakter değişimleriyle farkındalık yaratan etkileyici bir eserdir. İnceleme “Sadece filmi işlemekte kalanlar bu romanı yanlış yorumlayabilirler. Bu, basit bir fakir kız ve zengin adamın aşk hikayesi değildir. Jane Austen’ın sözlerinin ince detaylarında çok mana saklıdır ve her okuduğunuzda mutlaka farklı bir ince nokta keşfedeceksiniz. Karakterlerinin gurur ve önyargılarını tepkilerinde, kullandıkları kelimeler arasında ve önemsiz görünen tercihlerinde görmeye başlayacak, zamanla nasıl değiştiklerini de fark edeceksiniz. Aşk romanlarından kaçanlara sesleniyorum. Bu hikaye, iki insanın önyargı içeren bakış açısından kurtulması için bir vesile olan aşkı saklıyor. Şimdi, aşk romanlarını heyecanla arayanlara sesleniyorum. Elizabeth ve Darcy’de, hatta Bingley ve Jane’de, günümüzde roman ve filmlerde eksik olan aşkı bulacaksınız. O, sizi ansızın yakalayan bir tufan gibi – aniden kendinizi bu fırtınanın içinde bulacaksınız, ama o fırtınadan çıkmak istemeyeceksiniz.” “Her şeyi başlatan saati ya da yeri ya da bakışı ya da sözleri ayırt edemiyorum. Çok zaman önce. Başladığımı anlamadan ortadaydım.”
Başlangıcın Sonu
Bir, iki, üç… Hep başlangıçları ifade eden bu rakamlar; üç, iki, bir diye telaffuz edilince anın sonuna geldiğimizi haykırıyor. Zaman belki de bu döngüsel anların durağı. Kim bilebilir rakamların nerede gerisin geriye döndüğünü hayatında? Kim söyleyebilir doğumundan sonra ölümüne ne zaman yüzünü döndüğünü? Cahit Sıtkı, otuz beşi diye karar kılmıştı geri sayımın başlaması evresine… Onca zamana inat, ‘bak’, diyordu… ‘Bak insanlar ortalama yetmiş yaşıyor. Bende otuz beşimde başladım ölümüm için geri sayıma.’ Lakin otuz yedisinde göçtü bu diyardan… Oysa zaman en büyük yanılgısını yüzüne vurmuştu. Bilemedi… Biz de bilemiyoruz. Belki de üç, iki, bir safhasında bazılarımız… Bazılarımız bir, iki, üç… Doğrular başka, hakikat başka… Cahit Sıtkı, doğrusunu hakikate eviremediği bir yanılgı durağında… Hareket… İşte burada anlam buluyor belki de. Kendi hareketimiz (yani doğrularımız) hakikatle ne kadar iç içe geçmişse, yani ki doğrularımız hakikatin cevheri içinde ne kadar erimişse… O kadar yanılgıdan kurtarıyor insanı. Belki de bu sebepten, hakikate ulaşmak istiyorsak, bazen doğrularımızdan fedakârlık etmemiz gerekiyor.
