Tavşan Jojo (Jojo Rabbit)
Tavşan Jojo (Jojo Rabbit) Samiye Has Kasım 15, 2024 Genel Tanıtım Taika Waititi’nin yazıp yönettiği 2019 yapımı komedi-drama filmi Tavsan Jojo, Christine Leunens’in 2008’de yayımlanan “Caging Skies” adlı kitabından uyarlanmıştır. Hikaye on yaşındaki bir Hitler Gençliği üyesi, annesinin çatı arasında bir Yahudi kızını sakladığını keşfetmesiyle başlıyor. Film, dünya prömiyerini 8 Eylül 2019’da 44. Toronto Uluslararası Film Festivali’nde yapmış ve burada prestijli Grolsch Halkın Seçimi Ödülü’nü kazanmıştır. ABD’de ise 18 Ekim’de sinemalarda gösterime girmiştir. Ulusal İnceleme Kurulu ve Amerikan Film Enstitüsü tarafından yılın en iyi on filmi arasında seçilmiştir. Jojo Rabbit gişede 90 milyon doların üzerinde hasılat elde etmiş ve şu an IMDb’de 7.9 puan almış durumdadır. Prodüksiyon Tavşan Jojo filminin fikiri, Taika Waititi’nin annesi Robin Cohen’in 2010’da onu Christine Leunens’in “Caging Skies” adlı romanıyla tanıştırmasıyla başladı. Asker ve hayatta kalanların bakış açılarıyla anlatılan sıradan II. Dünya Savaşı hikayelerinden sıkılan Waititi, dedesi tarafından Nazi’lere karşı verilen mücadeleden ilham alarak kitabı uyarlamaya karar verdi. Fikri oluşturduktan hemen sonra Leunens’a bir e-posta gönderdi ve senaryo 2011’de yazıldı. Proje, 2012’de en iyi üretilmemiş senaryoların yer aldığı prestijli Siyah Liste’ye girdikten sonra dikkat çekmeye başladı. Aynı yıl Şubat ayında, Uluslararası Film Festivali Rotterdam’da CineMart’ın senaryoya ilgi göstermesiyle projenin potansiyeli ortaya çıktı. Jojo Rabbit’in çekimleri, 28 Mayıs ile 21 Temmuz 2018 tarihleri arasında Prag, Žatec, Úštěk, Kytín, Dolní Beřkovice, Hořín, Lenešice ve Petschek Sarayı gibi çeşitli mekanlarda gerçekleşti. Eski Lenešice şeker fabrikası, savaş sahnelerinin çekildiği yer oldu ve yapım, Çek Cumhuriyeti’nde dört ay geçirdi. Bu süreç, titizlikle yapılan iki aylık ön prodüksiyon ve yoğun 40 günlük çekim sürecini içeriyordu. Müzik Jojo Rabbit, yalnızca senaryosu ve sinematografisiyle değil, müziğiyle de kalplere hitap eden bir film. Soundtrack seçiminde kullanılan parçalar özellikle çok ilgi çekici. İlk olarak film bizi tanıdık bir melodiyle karşılıyor ama biraz hatırladığımızdan farklı sanki. Evet, The Beatles’in “I Wanna Hold Your Hand” şarkısı bu. Daha doğrusu “Komm Gib Mir Deine Hand,” yani şarkının Beatles tarafından kaydedilmiş Almanca versiyonu. Garip bir kombinasyon gibi görünebilir; Hitler mitinglerinden sahnelerle The Beatles ne alaka yani? Ama görüntülere bakınca aslında Hitler Mitingleri’nin Beatlemania (Beatles hayranlarının fanatikliği) ile olan benzerlik şaşırtıcı derecede. Hitler’ın Nazi Almanyası’ndaki fanatizmi ve Beatlemania, karizmatik liderliğin etkisini vurguluyor. Hitler’ın milliyetçi duygular ve propaganda ile Almanları manipüle etmesi, kör bir bağlılığı ve fanatizmi doğurduğunu filmdeki zamana ait görüntülerden görebiliyoruz. Benzer şekilde, Beatles da 60’larda çoğunlukla genç hayranlar arasında çılgınlık yaratarak bir hayranlığa sebep olmuştu. Farklı sonuçlara rağmen, her iki durum da karizmatik figürlerin kitlesel hareketliliği nasıl tetikleyebileceğini vurguluyor ve filmdeki bu ilk sahne bize bu paraleli zekice bir şekilde sunuyor. Ayrıca “Komm Gib Mir Deine Hand”’ın çevirisinin “Gel, bana elini ver” olması, Nazi selamını düşününce sizce de pek manidar değil midir? Başlangıç sahnesinde ve aradaki bazı sahnelerde çeşitli sanatçılardan parçalar olsa da film boyunca bize eşlik eden Jojo Rabbit’ın orijinal müzikleri Michael Giacchino tarafından bestelenmiş. Giacchino, filmde masalsı bir dokunuş, özellikle “Up” filmi için bestelediği müziklerdeki gibi benzer bir aşk ve kayıp temalarını yansıtmayı amaçlamış. Müziği, filmin derin duygularını öne çıkarmak için komediyi değil, duyguları vurgulamak üzere özenle düzenlemiş. Son olarak filmin finalinde, David Bowie’nin “Heroes” şarkısı ile karşılaşıyoruz. Ama bu sefer adı “Helden.” Gene başka bir tanıdık melodinin Almanca versiyonu tercih edilmiş. Bu şarkı ilk defa bir filmin final sahnesinde kullanılmıyor: Perks of Being a Wallflower filminde de özgürlüğü sembolize ederken bu şarkıyla karşılaşmıştık. Şarkı, özgürlüğün simgesi olmanın yanı sıra aşk ve kahramanlığın da temsilcisi olarak kullanılmış. Bir elin parmaklarını aşmayacak kadar kelime barındıran bu final sahnesi, şüphesiz müzik seçiminin de etkisiyle filmin en duygusal sahnelerinden biri olmayı başarmış ve müziğin filme kattıklarına dair somut bir kanıt olmuş. Neden bu filmi izlemeliyiz? Toplumun, insanların, özellikle de çocukların fikirlerindeki katkısı çok büyüktür. Kötü bir mahallede yaşamak bir çocuk için kötü bir ailede gelişmekten daha zararlıdır mesela. Çünkü çocuk bir yaştan sonra ailesini dinlemez, o yaştan sonra alacağı her şeyi dışarıdan almaya başlar. Filmdeki Jojo (Roman Griffin Davis) da aynen böyle, ülkedeki müthiş Adolf Hitler fanatikliği ve “bir grubun parçası olmak istediği” için Hitler’e olan aşkı her şeyden büyük. En yakın –hayali– arkadaşı Hitler’ın (Taika Waititi) ona nasıl bir mentör gibi destek olduğunu görüyoruz filmin başında. Film ilerledikçe Hitler da yavaş yavaş değişiyor. Belki de değişmiyor ama bize o yanını filmin başında göstermiyor. Jojo’nun kafasındaki Adolf ve gerçek Hitler’in farkı da bize yine toplumun çocuklar üzerindeki etkisini gösteriyor. Çünkü Jojo, annesi Rosie (Scarlett Johansson) gibi “Özgür bir Almanya” için değil de, lider, güçlü, muzaffer bir Almanya için “savaşıyor.” Ama artık annesinin üzerindeki etkisinden midir, yoksa o çocuk aklıyla bile bir şeyleri idrak etmesinden mi, Jojo’nun hayalindeki Hitler bile zaman geçtikçe gerçek yüzünü gösteriyor. Filmin başında granit patlarken, hayali arkadaşı bile olsa Adolf, Jojo’yu bırakıp kaçıyor, ki gerçek en yakın arkadaşlar asla böyle bir şey yapmaz. Sonra, Jojo, “Sence ben çirkin miyim?” diye sorduğunda Adolf, “Evet.” diye cevap veriyor ve gerçek en yakın arkadaşlar dostlarını dış görünüşlerine göre yargılayıp onlara hakaret etmezler. “Benim imparatorluğum tüm hayvanlarla dolu olacak. Aslanlar, zürafalar, zebralar, gergedanlar, ahtapotlar, gergedan ahtapotları. Hatta güçlü tavşan bile.” İşte, Hitler bile olsan, çok zeki bir çocuğun hayal ürünü olduğun için mantıklı öğütler verebiliyorsun. Jojo, bir tavşanı öldüremedi diye onunla “Tavşan Jojo” diye dalga geçen ergenleri ciddiye almamasını söylerken Adolf, her hayvanın veya metafor olarak insanın, kendi özellikleriyle güçlü olmasından bahsediyor. Aslanların ayrı, zürafaların ayrı güçlü ve zayıf yönleri vardır. Tavşanların tilkileri, aslanlarınsa kurtları alt ettikleri kaç tane hikaye dinledik. Ben şu an durup dururken aklıma gelen üç taneyi söyleyebilirim. Önemli olan dış görünüş değil, içinde taşıdığın yürektir. Ve cesaret, korkmamak demek değil, korkuna rağmen ailen ve milletin için çaba göstermek demektir, tıpkı tavşanların yaptığı gibi. “Çoğu insandan daha fazla ömür yaşamışsın.” “Hiç yaşamadım.” İnsan bazen küçücük hayatında ne kadar çok şey yaşayabiliyor… Daha bugün bir kitapta okudum, ömrün bereketinden bahsediyordu. 100 yaşına gelmiş bir insan, eğer hayatını boş geçirmişse, 15 yaşında hayatını dolu dolu yaşayan birinden daha az yaşamış sayılır diyordu. Ama Elsa (Thomasin McKenzie), hayatı dolu dolu yaşayabilmekten ziyade, çocukluğundan, ailesinden ve hayatından men edilerek hiç yaşamadığını belirtiyor. “Sevgi dünyadaki en güçlü şeydir.” “Dünyadaki en güçlü şeyin metal olduğuna emin olabilirsin. Hemen arkasından da dinamit ve sonra kaslar gelir.” Fiziksel şeylerin güçlülüğüyle manevi şeylerin güçlülüğü kıyaslanamaz. Çünkü
Hayata Röveşata Çeken Adam (A Man Called Otto)
Hayata Röveşata Çeken Adam (A Man Called Otto) Polat Ekim 15, 2024 Genel Tanıtım Türkçe’ye “Hayata Röveşata Çeken Adam” olarak çevrilen “A Man Called Otto” filmi, 2015 tarihli İsveç yapımı, “A Man Called Ove” filminin tekrar yapımıdır. Önce sinemalara giriş yapıp daha sonra Netflix’te çokça beğeni toplamıştır. 2022 yapımı komedi-drama filminin yönetmen koltuğunda Quantum of Solace, World War Z gibi filmlerin yönetmenliğini ve yapımcılığını yapmış olan Marc Forster bulunmaktadır. Başrolünde de huysuz ihtiyar Otto rolünde izlediğimiz Oscar ödüllü oyuncu Tom Hanks yer almaktadır. Filmin İMDb puanlaması, yaklaşık 137 bin oyla 7.5 tir. Etkileyici bir hikayeye sahip olan bu film, üç farklı Oscar ödülüne aday gösterilmiştir. Eleştirmenlerden genel olarak olumlu eleştiriler almış ve 50 milyon dolarlık bir bütçeyle dünya çapında 113,1 milyon dolar hasılat elde etmiştir. Eğer hala izlemediyseniz, filmin başarıları ve başrolü bir şans vermeniz için zannımca yeterli. Prodüksiyon 2017’nin Eylül ayında, Tom Hanks’ın, “A Man Called Ove” filminin İngilizce uyarlamasında başrol oynayacağı ve aynı zamanda Playtone ortağı Gary Goetzman, eşi Rita Wilson ve SF Studios’un, Fredrik Wikström Nicastro ile birlikte yapımını üstleneceği açıklandı. 2022’nin Ocak ayında filmin yönetmeninin Marc Forster olacağı ve senaryosunu David Magee’nin yazacağı onaylandı. 10 Şubat 2022’de Sony Pictures’ın, Avrupa Film Piyasası’nda film haklarını yaklaşık 60 milyon dolara ön alım yaptığı duyuruldu. Çekimler 2022’nin şubat ayında Pennsylvania’nın Pittsburgh şehrinde başladı ve mayıs ayında sona erdi. Müzik Filmin müzikleri Thomas Newman tarafından bestelendi. Filmin müzik albümü 30 Aralık 2022’de Decca Records tarafından yayınlandı. Albümde ayrıca Rita Wilson ve Sebastian Yatra’nın 2 Aralık 2022’de yayınlanan Oscar adayı “Till You’re Home” parçası da yer alıyor. Filmin müziği, En İyi Orijinal Şarkı dalında aday gösterildi. Bu filmi neden izlemeliyiz? Sizi sarsan bir olay yüzünden hayatınız bitmiş gibi hissettiniz mi hiç? Aslında kaba olmak istemediğiniz, ama tavırlarınızı kontrol edemeyip herkese karşı somurttuğunuz? Sonra karşınıza birisi çıkar bir gün. Tolstoy’un da dediği gibi, “Tüm muhteşem hikâyeler iki şekilde başlar: Ya bir insan bir yolculuğa çıkar, ya da şehre bir yabancı gelir.” Bu hikayede de ikinci durum mevcut. Kendi hayatını sonlandırmak üzereyken, bir anda karşısındaki eve cıvıl cıvıl bir ailenin taşınmasıyla değişen büyük kalpli Otto’nun hikayesi. Filmi izlerken o kadar gülüyorsunuz ki, arada bir durup, “Bir saniye, bu üzücü bir film, sanırım biraz üzülmem lazım” diyorsunuz kendi kendinize. Dikkatli bakarsanız Otto aslında kaba değil, sadece kibar davranmıyor. Çünkü çok yalnız hissediyor, insanların kendini umursamadıklarını düşünüyor. (Bu ayın kütüphanesine giderseniz, Dört Anlaşma kitabında varsayımlarla ilgili bir bölüm bulabilirsiniz 🙂 ) Filmi izlerken annem: “İç iki tane hap işte, her şeyi deniyor” dedi gülerek. Ama konu adamın hayatını sonlandırması değil zaten. Çünkü asıl yapmak istediği şey o değil. Herkes gibi, Otto da sevmek ve sevilmek istiyor. Bu hayat yalnız çekilmez. Otto, karısından bahsederken, “Ondan önce hiçbir şey yoktu, ondan sonra da hiçbir şey yok” dediğinde Marisol, “ben varım” şeklinde karşılık verirken aslında “ben buradayım, seni önemsiyorum ve senin için endişeleniyorum” demek istemişti. Ama o zamanlar Otto, hayatta istediği şeyin yalnız olmamak olduğunu anlamamıştı. Taa ki, Marisol, ona “İnsanlar aptal olduğu için hiçbir şey beceremeyeceklerini düşünüyorsun, bu yüzden her şeyi senin yapman lazım değil mi? Ama biliyor musun? Her şeyi tek başına yapamazsın. Kimse yapamaz. Biri senin gününü güzelleştirmeye çalışıyorsa ona izin vermen lazım, bu kişi aptal biri bile olsa” demişti. İnsan, fıtrat olarak her şeyi kendisinin en iyi yaptığını düşünmeye meyillidir. Ama bunun yüzünden her şeyi kendi yapmaya kalkarsa, hem her şeyin altında ezilir hem de yapayalnız kalır. Çünkü benlik ve enaniyet, insanları uzaklaştırmaktan başka bir işe yaramaz. Ama çocuklar anlar. Marisol’un küçük kızı, çizdiği resimlerde sadece Otto’yu renkli boyamıştı, ama resimlerde adamın suratı asıktı. Bu da, Otto’nun aslında mutlu olma potansiyeline sahip olduğunu, ama etrafındaki güzellikleri fark etmeye ihtiyacı olduğunu gösteriyor. “Her zaman yapacağımız şeyler için yeterince vaktimiz olduğunu düşünürüz. Oysa zamanın da söyleyecekleri vardır. Bazen bir şeyler olur ve arkasından “keşke” ile başlayan cümleler kurarız.” İnsanlar Ove’nin dünyayı siyah beyaz gördüğünü düşünürdü. Oysa karısı renkli biriydi. Ove’nin gördüğü bütün renkler ondaydı… Arkadaşlarınızla paylaşmak için… Diğer Yazılarımıza da Göz Atın Şebnem Ferah Sanat & Kültür Hindistan
Hacksaw Ridge
Hacksaw Ridge Samiye Has Ağustos 15, 2024 Genel Tanıtım 2016 yapımı bu film Mel Gibson tarafından yönetilmiş, Andrew Knight ve Robert Schenkkan tarafından da yazılmıştır. Filmi izleyenler için inanması oldukça zor olsada filmin hikayesi gerçektir. 2004 yılında yayınlanan “The Conscientious Objector” adlı belgesel üzerine yapılmış bu film, İkinci Dünya Savaşında silah kullanmadan cephede savaşan “Desmond Doss” adlı bir askerin hikayesini anlatıyor. Filmin çıkması aslında 15 yıldan fazla sürdü desek yanlış olmaz. Hikayenin sahibi, kahraman Desmond’u ikna etmek, bir senaryo hazırlamak ve yeterli desteği elde etmek oldukça uzun sürmüş. Nihayetinde 2016 yılında yayınlanabilen film, 89. Akademi Ödüllerinde 6 Oscara aday gösterildi ve İki Oscar ödülüne layık görüldü. Dünya çapında yaklaşık 200 milyon dolar kazanç sağladı ve şu anda 8.1 IMDb puanına sahip. Prodüksiyon Mel Gibson’ın “Hacksaw Ridge” filmi, sadece Mel Gibson’ın geri dönüşü değil, aynı zamanda gerçek bir kahramanın hikayesini anlatan iddialı bir savaş filmi. Desmond Doss’un, Medal of Honor ödülünü kazanan ve vicdani retçi olarak savaşa katılan tek kişi olarak tarihe geçen öyküsü, izleyicilere unutulmaz bir deneyim sunuyor. Ancak bu film sadece Mel Gibson’ın eseri değil, yapımda emeği geçen koca bir prodüksiyon ekibi var ve onlar da birçok zorlukla karşı karşıya geldi. İşte “Hacksaw Ridge” filmi prodüksiyon aşamasından ilginç bilgiler: İlham kaynakları: Mel Gibson, filmi tasarlarken savaşın çirkin gerçekliğini yakalamak istemiş. Barry Robison, film yapımcı tasarımcısı ve Gibson diğer savaş filmlerinden ilham alarak çalışmalara başlamışlar. Kubrick’in “Paths of Glory,” Spielberg’ün “Saving Private Ryan,” ve Kurosawa’nın “Ran” gibi eserler üzerine konuşmuşlar. Kurosawa’nın sanatsal yaklaşımı Gibson’i çok etkilemiş. Çünkü Kurosawa, renk kullanımıyla filme duygusal derinlik eklemişti. Gibson da bunu yapmak istemiş: filmin savaş sahneleri, sadece görsel şölen değil, aynı zamanda duygusal bir destek sunmalıydı. Modelleme: Gibson’ın özel isteği üzerine filmin çekimleri için, ekip modellemeleri tamamen dijital platformdan uzak bir şekilde yapmış. Bir inç ölçekli model, savaş alanının üç boyutlu bir versiyonunu oluşturmak için hazırlandı. Kil ve diğer geleneksel malzemelerle model yapım ekibi, savaş alanını detaylı bir şekilde şekillendirdi. Bu model, yönetmen Mel Gibson ve diğer ekibin, kamera açılarını ve sahneleri planlamalarına bir dijital modellemenin sunamayacağı avantajlar sağladı ve kurgu bu şekilde planlandı. Prodüksiyonun en zorlu kısmı: Set dizayn ekibi, filmin savaş alanının oluşturulması sırasında büyük bir zorlukla karşı karşıya geldi. Ellerinde eğimli bir araziye sahip bir süt çiftliği vardı. Ancak filmin gereksinimleri doğrultusunda 9 metre derinliğinde ve 20 metre genişliğinde bir çukur kazmak gerekiyordu. İşte burada, çekimlerin yanı sıra izinler, drenaj, çakıl yerleştirme ve izinler alma gibi bürokratik süreçlerle başa çıkmak zorunda kaldılar. Sonuç olarak, film için savaş alanını inşa etmek oldukça büyük bir başarıydı ve tamamlanması için birçok güçlüğün aşılması gerekti. Neden Bu Filmi İzlemeliyiz? “Korkma…” Savaşlar insanlığa da bir tehdittir aynı zamanda. Savaş anında birbiriyle göz göze gelen iki korkmuş düşman askeri, başka bir zamanda başka bir yerde karşılaşsalar belki de kaldırımda birbirlerinin yanından geçerken gülümseyeceklerdi… Ama kaderde birbirlerine karşı savaşta, bir sığınakta saklanırken karşılaşıp, birinin diğerinin yarasını sarmak varmış. İnsanlık böyle küçük hareketlerle kurtarılıyor işte. “Diğerleri can alırken ben can kurtaracağım. Dünya kendini yok etmeye bu kadar kararlıyken bir taraflarını iyileştirmeyi istemek o kadar da kötü gelmiyor bana.” Bir tarafta bayrağın, bir tarafta inancın. İnancından dolayı değer verdiğin bayrağını savunmana, insanlar inancından dolayı engel olsalar nasıl bir çıkmazın içine düşerdin? “Lütfen geri ver, Smitty” Ana karakterleri çekemeyen bir yan karakter hep vardır. Desmond sabahki antrenmanda Smitty’yi yendiğinde, tavır ve hareketlerinden Smitty’nin bunu kendine yediremediği çok açıktı. Amerikan anayasasının ilk maddesi, konuşma ve din özgürlüğünü sağladığı için filmde görüldüğü üzre savaş gibi beklenmedik ve olağandışı durumlarda bile bu haklar göz ardı edilemiyor. Ama bu haklara rağmen Smitty, silah kullanmayı reddeden birisi tarafından yenilmeyi kendine yediremediği için Desmond’u tahrik edip kışkırtmaya çalışmaya devam ediyor. İnancından dolayı silah kullanmayı reddeden Desmond, bu kışkırtmalara rağmen sakinliğini koruyor ve Smitty karşılık alamayınca bir süre sonra pes edip onu rahat bırakıyor. Günlük hayatımızda da böyle senaryolarla karşılaştığımız zamanlar çok oluyor ve her ne kadar içgüdülerimiz karşılık vermemizi söylese de sakinliğimizi korumanın her zaman için en iyi çözüm olduğu aşikar. “Buradaki askerlerin bir çoğu senin gibi inançlı değil. Ama senin ne kadar çok inançlı olduğuna inançları tam.” Herkesin küçük gördüğü inancı sayesinde istikrarını koruyup onlarca kişinin canını kurtarması o savaş anında mucize gibi bir şeydi. Buna tanık olan diğer askerler de o umudun kolayca kaybedilebildiği o cephelerde, tutunacak bir dal aradıkları için var güçleriyle buna sarıldılar. “Hiçbir şey olmasa bile bana verdiği o gülümseme aldığım en büyük mükafattı.” Esas gayesi Allah’ın rızasını kazanmak olsa da bir insanın acısını hafifletebilmek, o savaş ortamında onun da içindeki sıkıntıyı azaltmıştı. Zaten hayat bir gürültü patırtının arasında bulduğumuz küçük mutluluklar ve gülümsemelerle güzelleşmiyor mu? “Lütfen birini daha almama yardım et.” İnsan bir kere Allah’la insanlar arasındaki engelleri kaldırıp yaşatmak için yaşamaya başladığı zaman durmak bilmiyor. Bir kişiyle yetinemiyor. Birinin daha kalbine dokunmak, birinin daha yaralarını sarmak istiyor. Hem mecazi hem gerçek anlamda. Arkadaşlarınızla paylaşmak için… Diğer Yazılarımıza da Göz Atın Şebnem Ferah Sanat & Kültür Hindistan
Whiplash
Whiplash Polat Temmuz 15, 2024 Genel Tanıtım 2014 yapımı bu muhteşem eser, Damien Chazelle tarafından yazılıp yönetilmiştir. Kendisi aynı zamanda “La La Land” filminin yönetmenliğini de yapmıştır. Chazelle, filmi Princeton Lisesi stüdyo grubunda yaşadığı anılarından esinlenerek yazmıştır. Filmin bolca drama ve gerilim ile ilgi çeken hikayesinin yanı sıra, muhteşem performanslarıyla gözleri ekrana kilitleyen iki oyuncusundan bahsetmeden geçemeyiz. Ana karakteri canlandıran Miles Teller ve öğretmen rolünü üstlenen J.K. Simmons, bu filmde tartışmasız çok kaliteli bir dram performansı sergilemişlerdir. Öyle ki, J.K Simmons, Whiplash filminde rol aldıktan sonra Oscar En İyi Yardımcı Oyuncu ödülünü kazanmıştır. Film, izleyiciler tarafından büyük önem taşıyan IMDb puanlamasında da 8.5 puan almıştır. Müzik Whiplash’ in film müzigi, Varèse Sarabande’nin Whiplash adlı albümünden geliyor. 7 Ekim 2014’te yayinlanan album, üç bölüme ayrılmış orijinal caz parçaları, arka plan kısımları ve klasik caz standartlarından oluşan 24 parça içeriyor. Stan Getz ve Duke Ellington gibi bir çok sanatçı albümde yer alıyor. İlginç bir detay ise, Miles Teller’in baş karakteri Andrew’un davul çalma sahnelerine kendisinin hayat vermesi! Prodüksiyon Peki, nasıl oldu da bu film yapıldı? Sonuçta Hollywood, gerilim yüklü, orkestra odasını savaş alanı olarak kullanan caz filmlerini desteklemesiyle tanınmıyor. Damien Chazelle‘in senaryosu da tam altı ay boyunca çeşitli yapımcılar arasında dolaştı. Taa ki, “Juno” filminin yönetmeni Jason Reitman’ın ilgisini çekene kadar. Ancak bu noktada sorunlar bitmedi. Uzun metrajlı bir filmi finanse etmek ciddi bir destek gerektiriyordu. Daha önce adı duyulmamış genç bir yönetmen olan Chazelle ve ilginç senaryosu için bu zor bir görevdi. Jason Reitman, finansörlerle “bir ucundan tattırmayı” teklif ederek bu finansal soruna çözüm bulmaya çalıştı ve 2013 Sundance Film Festivali’nde 18 dakikalık bir kısa film olarak Whiplash yayınlandı. Festivalden sonra Bold Films adlı şirket, filme 3.3 milyon dolarlık bir bütçe sağladı ve çekimlere başlandı. Jason Reitman ile uzun süredir çalışan J.K. Simmons, kısa filmdeki rolüne devam etmeyi kabul etti; ancak Damien Chazelle, Andrew rolünü Miles Teller‘a teklif etti. Zaten kısa filmde de Teller’ın oynamasını istemişti, ancak o zamanlar Uyumsuz serisiyle meşgul olan Teller, kadroya dahil olamamıştı. Filmin yapım süreci de bir hayli ilginç. Prodüksiyon en erken 2014 Sundance’den iki ay önce başlayabildi ve festivalin önemi nedeniyle Chazelle, filmi festivale kadar bitirmek istiyordu. 19 günlük çekim süresince Chazelle, 150 tane hikaye taslağı çizdi, her gün 18 saat boyunca çekimler devam etti. Hatta bir gün Chazelle, arabasını hurdaya çeviren ve kendisini de hastaneye kaldıran bir kaza geçirdi ama hemen ertesi gün sete geri döndü. Chazelle için, Andrew gibi bu iş için kanını, terini dökmüş diyebiliriz. Filmin prodüksiyon sonrasına da bakmakta fayda var çünkü film “En İyi Kurgu” dalında bir Oscar ödülü kazandı. Chazelle, filmin kurgusu için “Aramızda bir şaka vardı: filmin Fletcher kesmiş gibi olsun istedik.” demiştir. Görünüşe göre bu arzularına ulaşmışlar: hem sıkışık bir süre içindeki dakik çalışmaları, hem de final halinin gericiliğine rağmen film tam da Fletcher’ın elinden çıkmış gibi! Bu yoğun süreç mutlu bir şekilde sona erdi: Sony tarafından dağıtım hakları satın alınan film, yıl sonunda gösterime girdi ve sonrasında üç adet Oscar ödülüne layık görüldü. Neden bu filmi izlemeliyiz? “Ben sana çalmaya başla dedim mi? Neden çalmayı bıraktın dedim.” Gençsiniz… Henüz 19 yaşındasınız… Hayatınızın en heyecanlı ve hareketli zamanları ve ileride olmak istediğiniz büyük kişi, gençliğinizde yaptığınız seçimlere bağlı. Bir gece yine bütün gayretinizle hayatınızın tutkusu olan bateriyi büyük bir hırsla çalıyorsunuz. Ve gittiğiniz o “ülkenin en iyi müzik okulu” olarak bilinen yerin en saygıdeğer hocası karşınıza çıkıyor. Şaşkınlıktan donup kalıyorsunuz ve tüm odayı bateri yerine sessizlik kaplıyor. Size “Neden çalmayı bıraktın?” diye sorduğunda ümitlenip tekrar çalmaya başlıyorsunuz. Karşınızdaki büyük müzisyen bu sefer de, “Ben sana çalmaya başla dedim mi?” diye soruyor ve hayal kırıklığına uğruyorsunuz. Filmin başlarında Fletcher, Andrew’u üç kez ümitlendirip, üç kere hayal kırıklığına uğratıyor ve bu filmin geri kalanını seyircilere bir nevi haberdar ediyor. Ancak bu bir film ve daha filmin başındayız. Hepimiz Fletcher’ın geri gelip Andrew’a bir şans daha vereceğini biliyoruz. İçten içe, çoğu filmin ortak teması olan öğretmen-öğrenci ilişkisini göreceğimiz hayaliyle filmi izliyoruz. “Bütün kabalığı, ona değer vermesinden ve potansiyelini keşfetmesini istemesinden” diye düşünüyoruz belki de… Bu noktada, üç tane küçük (ama kişiye göre büyük olabilecek) detayı paylaşmak isterim: İngilizce’de büyük İ harfinde nokta olmamasına rağmen (I), nota kağıdında WHİPLASH olarak yazılıyor. Filmin sonunda Andrew bateri çalarken, zilin üstünde ‘İstanbul’ yazdığını görüyoruz. Başrol oyuncumuz Miles Teller, bateri çalma sahnelerini dublör kullanmadan bizzat kendisi çalıyor. Bando üyelerinin enstrümanlarını çalmak için tek bir el hareketini beklediği Fletcher, dört tane hayat dersini bizlere sunuyor: “Bu arada, akordu bozuk olan Metz değildi. Sendin, Ericson. Ama o bilmiyordu. Bu da yeterince kötü.” Kendine güven. Biri burnunun dibinde gelip bağırıyor diye doğru olduğunu düşündüğün şeyden vazgeçme. Tabii ki, bunu yapabilmen için önce yaptığın şeyin doğruluğundan emin olman lazım. “Şeflik için orada değildim. Herhangi bir moron’da kollarını sallayıp tempoyu idare edebilir. İnsanlara sınırlarını zorlamak için oradaydım.” Elmaslar basınç altında oluşur. Bu basınç her zaman insanlar tempoyu tutturamadı diye kafalarına sandalye fırlatmak olmasa bile, karşımıza çıkan zorluklarla baş etmeyi bilmeli ve kolay kolay pes etmemeliyiz. “Dilimizde ‘aferinden’ daha tehlikeli bir kelime kesinlikle bulamazsın.” İnsan sınırları zorlanmadıkça kolaya kaçar, azla yetinir. Ama her zaman kendini daha çok geliştirmeyi bilmelidir. Tabii, başrolümüzün de sorduğu gibi: “Bunun bir sınırı yok mu?” “Sen beni salak mı sandın? Biliyorum bu sendin.” Aynı tuzağa tekrar tekrar düşmeyin. İlk defa geçtiğiniz bir yoldaki çukuru farketmeyip düşerseniz, kimse sizi suçlayamaz. Ama bu hatayı tekrar tekrar yapmamalısınız. Fletcher, La Fonten Masallarındaki yılanlar ve akrepler gibi, sahne dışındayken güzel sözleriyle başrolümüzü kandırıyor; sahneye çıktıkları anda zehrini salgılayıp adamı küçük duruma düşürüyor. Andrew da ünlü olma ve dünyada bir fark yaratma arzusuyla, bu akrebin zehrine her fırsatta farketmeden kolunu açıyor. Ancak kendine güvendiği ve hayallerinden emin olduğu için, Andrew sahneyi Fletcher’a bırakmayıp geri dönerek bu sefer de Andrew bize bir hayat dersi veriyor: Kimsenin size ne yapabileceğinizi veya yapamayacağını söylemesine izin vermeyin. Aksi takdirde hiçbir yere gelemezsiniz. Arkadaşlarınızla paylaşmak için… Diğer Yazılarımıza da Göz Atın Şebnem Ferah Sanat & Kültür Hindistan
